Lanckorona to urokliwa wieś z długą historią położona na zboczach góry, Kalwaria Zebrzydowska – miasteczko, miejsce kultu religijnego. Leżą bardzo blisko siebie i w zestawie mogą być bardzo atrakcyjnym pomysłem na weekendowy wyjazd.
Król Kazimierz Wielki chętnie odwiedzał bogate tereny łowieckie w tej okolicy. Jak pisze Jan Długosz, zamek w Lanczkoruna lub Lanckoronie (używano wówczas obu tych nazw) został ufundowany przez króla na początku jego panowania, a wykończony w połowie XIV wieku. Pełnił nie tylko funkcję myśliwską, ale i strategiczną, chroniąc drogi prowadzące do Krakowa.
Do lokacji miasta doszło 31 marca 1366 roku. Kazimierz nadał dotychczasowej osadzie przywilej miejski na prawie magdeburskim. Zapisano w nim m.in.: cotygodniowe targi czwartkowe, prawo handlu w Krakowie i innych miastach królewskich, prawo wolnego wyrębu drzew w granicach miasta, prawo przywozu piwa dla mieszczan, prawo składu.
W historii Lanckorona zapisała się także m.in. jako miejsce dwóch bitew konfederatów barskich - 20 lutego 1771 r. i 23 maja 1771 r.
Dziś uchodzi Lanckorona za „najbardziej urokliwą wieś w Polsce”, nazywana też bywa „miastem Aniołów”. Z uwagi na niewielką – 30 km – odległość od Krakowa stała się ulubionym miejscem spędzania wolnego czasu dla krakowskich artystów, a o jej urokach śpiewał Marek Grechuta.
„Widok z balkonu willi w Lanckoronie…
Lanckorona, Lanckorona
Rozłożona gdzie osłona
Od spiekoty i od deszczu,
Od tupotu szybkich spraw…
Stroma uliczka wiedzie do piekarni
Stygnie na półkach zwyciężona gleba
Młoda dziewczyna sypie dla ptaszarni
Pachnące ziarno w kształcie grudek chleba…
Lanckorona, Lanckorona…”
Co warto zobaczyć w Lanckoronie?
Z pewnością „Żywy skansen” wokół lanckorońskiego Rynku, czyli drewniane chałupy z końca XIX wieku. Część domów jest zamieszkana, w części mieszczą się sklepiki z pamiątkami, kawiarnie, galerie. Rynek jest mocno nachylony, w końcu wieś leży na zboczu góry.
Przy Rynku mieści się m.in. Izba Regionalna, w której obejrzycie wystawę o codziennym życiu w tym regionie w dawnych czasach. Warto też zajrzeć w boczne, nie mniej klimatyczne uliczki, czy odwiedzić miejscowy cmentarz (z piękną kaplicą), który przy słonecznej pogodzie zdaje się tchnąć niespodziewanym… optymizmem.
Z zamku ufundowanego przez Kazimierza Wielkiego zostały już tylko ruiny, warto jednak wysilić się nieco, aby zobaczyć je i panoramę roztaczająca się z góry Lanckorońskiej. Po drodze miniemy miejscowy kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela z XIV w., czy liczące około stu lat wielkie, drewniane wille, najpopularniejsze z nich to Bajka, Tadeusz i Modrzewiowa. To także miejsce na romantyczne spacery Aleją Cichych Szeptów i Aleją Zakochanych.
Do dziś w Lanckoronie zachowała się też ogrodzona drewnianymi belkami mogiła, w której prawdopodobnie pochowano około 300 konfederatów poległych w bitwie z wojskami rosyjskimi w 1771 r. To część Szlaku Konfederatów Barskich, wytyczonego na pograniczu gmin Lanckorona i Budzów. Wewnątrz mogiły znajdują się groby ziemne, położone po obu stronach kilkusetletniej lipy z kapliczką, przedstawiającą św. Michała.
Warto też wybrać się na spacer śladem urokliwych, okolicznych kapliczek.
Pamiątka z Lanckorony? Oczywiście anioł. W miejscowych sklepikach i galeriach znajdziecie ich spory wybór. Jedną z lokalnych atrakcji jest coroczny Festiwal Aniołów.
Leżąca nieopodal Kalwaria- Zebrzydowska jest znana przede wszystkim jako ośrodek ruchu pielgrzymkowego do sanktuarium pasyjno-maryjnego oo. Bernardynów. Ten manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII wieku został w 1999 r. - jako jedyna kalwaria na świecie - wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia miasta sięga początków XVII w. W 1602 r. wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski ufundował - na wzór Kalwarii Jerozolimskiej - budowę klasztoru i zespołu kaplic Dróg Męki Pańskiej na wzgórzu Żarek. W 1617 r. przy drodze z klasztoru do Zebrzydowic powstało prywatne miasto Zebrzydów, które miało gościć pielgrzymów, przybywających na liczne odpusty.
5 maja 1641 r. oo. bernardyni otrzymali obraz Matki Bożej płaczącej, co dało początek kultowi maryjnemu w tym miejscu. Po śmierci Michała Zebrzydowskiego jego dobra przeszły w ręce rodziny Czartoryskich, którzy w latach 1729–1731 wznieśli pałac Czartoryskich (teren obecnego Wyższego Seminarium Duchownego). Po I rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim i otrzymało nową nazwę Kalwaria.
W skład położonego między górami Żar i Lanckoroną sanktuarium pasyjno-maryjnego oo. bernardynów wchodzą dziś Klasztor i Bazylika Matki Boskiej Anielskiej oraz 42 kaplice i kościoły – Dróżki Pana Jezusa (28 stacji), Dróżki Matki Boskiej (24 stacje). Przejście każdego ze szlaków zajmuje około trzy godziny.
Kalwaria słynie z odgrywanych w okresie Wielkiego Tygodnia barwnych misteriów pasyjnych oraz z sierpniowego odpustu Zaśnięcia i Wniebowzięcia NMP. To oczywiście miejsce kultu religijnego, wspaniale nadaje się jednak także do kontemplacyjnych spacerów. W Lanckoronie warto zobaczyć także m.in.: ogród klasztorny, mur obronny z bastionami i kaplicami, oficynę z bramą pałacu Czartoryskich, ogród pałacowy Czartoryskich, domy pątników (dwupiętrowe kamienice pochodzące z XVIII wieku, służące niegdyś jako domy noclegowe), czy ogród i dworek z pracownią Wojciecha Weissa.
Kalwaria Zebrzydowska jest też świetnym punktem wypadowym na leżące w okolicy szlaki turystyczne, zarówno piesze, jak i rowerowe.
Wybrane szlaki piesze:
Zielony – z Kalwarii Zebrzydowskiej do Makowa Podhalańskiego (czas przejścia ok. 5.30 godz.).
Szlak czarny I - z Kalwarii Zebrzydowskiej do Lanckorony (czas przejścia: ok. 2 godz.).
Szlak czarny II – ze szczytu góry Żar do Wadowic (czas przejścia: ok. 4.30 godz.).
Szlak niebieski – fragment szlaku z Brzeźnicy do Łopusznej (czas przejścia: z Brzeźnicy do Kalwarii Zebrzydowskiej ok. 6 godz., z Kalwarii Zebrzydowskiej na Koskową Górę ok. 7 godz.).
Szlak żółty I - z Kalwarii Zebrzydowskiej przez Zarzyce Wielkie do Podchybia i dalej do Radziszowa (czas przejścia: ok. 5 godz.).
Szlak żółty II – z Kalwarii Zebrzydowskiej do Wadowic, przez wioski należące do Pogórza Wielickiego: Stanisław Dolny, Wysoką, Babice, Witanowice (czas przejścia 4 godz.).
Żółty Szlak „Papieski” - zamknięta pętla prowadząca kalwaryjskimi ulicami, łącząca miejsca ściśle związane z pobytem papieża Jana Pawła II w Kalwarii Zebrzydowskiej.
Wybrane szlaki rowerowe:
Zielony – trasa: Marcyporęba – Przełęcz Zapusta – Przytkowice – Zebrzydowice – Brody – Lanckorona – Jastrzębia, długość 24 km.
Czarny - trasa: Kalwaria Zebrzydowska – Bieńkowice – Stanisław Górny – Przełęcz Zapusta, długość 9,2 km.
Żółty - trasa: Podolsze – Palczowice – Smolice – Miejsce – Spytkowice – Ryczów – Witanowice – Roków – Klecza Górna – Bieńkowice – Zebrzydowice, długość 58 km.
Niebieski - trasa: Bugaj koło Kalwarii Zebrzydowskiej – Łękawica – Klecza Górna – Wadowice – Woźniki – Grodzisko – Zator – Dwory, długość 50,4 km.
Czarny - trasa: Kalwaria Zebrzydowska – Bugaj – Bugaj Zakrzowski, długość 4,5 km.
Czy wiecie, że:
→ Lanckorona w latach 1366–1934 posiadała prawa miejskie.
→ Król Kazimierz II obdarzył Lanckoronę prawami identycznymi, co miasto stołeczne Kraków.
→ Nazwa Lanckorona – wywodzi się z języka niemieckiego „Landskrone”, co tłumaczy się jako „korona kraju”.
→ W 1655 – Kalwaria i Lanckorona zostały zajęte przez Szwedów. Podczas potyczek Szwedów plądrujących klasztor z przybyłymi na pomoc chłopami zginęło wielu zakonników, a klasztor został ograbiony z kosztowności. Okupacja szwedzka 1655–1660 zahamowała rozwój miasta.
→ W 1887 r. odbyła się koronacja obrazu Matki Boskiej Kalwaryjskiej.
→ W 1896 r. - decyzją władz austriackich - Kalwaria straciła prawa miejskie. Odzyskała je w 1934 r.
→ „Kalwaria” pochodzi od łacińskiego słowa Calvaria, oznaczającego trupią czaszkę. To odpowiednik hebrajskiego słowa Golgota - oznaczało ono wzniesienie, na którym został ukrzyżowany Jezus Chrystus. Nazwę tę noszą sanktuaria pasyjno-maryjne na całym świecie.
RK
