Zamki są jedną z największych atrakcji turystycznych Małopolski, zarówno te największe, świetnie zachowane i zadbane, jak Wawel oraz zamki w Pieskowej Skale i Niepołomicach, jak i te częściowo obrócone w ruinę, kuszące za to historią, legendami i ciekawostkami.
To na tych ostatnich opowieściach postanowiliśmy się skoncentrować w naszej prywatnej wędrówce szlakiem małopolskich zamków.
Zamek rodzin Kmitów i Lubomirskich w Wiśniczu
Przy kaplicy zamkowej znajduje się komnata szeptów, w jednym z jej kątów słychać dokładnie każde, nawet wypowiedziane szeptem słowo. Podobno za czasów Kmitów był to pokój… spowiedzi.
Przy rozbudowie zamku należącego wówczas do Stanisława Lubomirskiego mieli pracować jeńcy tureccy i tatarscy spod Chocimia. Legenda głosi, że próbowali uciekać na skrzydłach własnej produkcji, a w miejscach ich upadku wznoszono kamienne kolumny.
Zamek w Korzkwi
Nazwa wsi jeszcze w XV wieku nie była ani ortograficznie, ani fonetycznie ustalona. Pisano ją: Corzkew, Korzkyew, Korzkwa albo Corzekwa, Corzequia, Corzequicza, a czasami nawet Korzcąuya, co w większości przytoczonych przykładów oznaczać może kielnię albo wielką łyżkę, warząchew.
W pierwszej połowie XVII w. znaleziono w Korzkwi skarb: 800 monet rzymskich z okresu od Nerona do Kommodusa, czyli sprzed 200 r. n.e. Monety przetopiono w piękny kufel, a 188 najlepiej zachowanych wtopiono w naczynie znajdujące się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Zamek Tenczyn
Podobno podczas księżycowych nocy na „Wieży Nawojowej” pośród płomieni widać postać płaczącej kobiety, słychać też szczęk żelaza. Postać znika, gdy zabrzmi dzwon w pobliskim klasztorze.
W najgłębszej kondygnacji lochów zamkowych, pod dawną kaplicą mają się znajdować skarby. Strzegą ich diabły, które przyjęły postaci wielkich psów. Można je wykraść przez dwa dni w roku: nocą w Boże Narodzenie i na Wielkanoc. Trzeba jednak uważać na cień rycerza, krążącego nocą po zamku - kto go ujrzy, już nie wróci.
Zamek w Rabsztynie
Co roku, w lipcu na zamku odbywa się na zamku w Rabsztynie turniej rycerski. Ruiny zamku w Rabsztynie „zagrały” w filmie Giacomo Battiato „Karol. Człowiek, który został papieżem”.
Zamek w Czorsztynie
Jan Długosz twierdził, że właścicielem zamku w Czorsztynie w roku 1246 był Piotr Wydżga herbu Janina, szlachcic ziemi krakowskiej, następnie krzyżowiec. Historycy nie potwierdzają jednak tego, podobnie jak opowieści, że na zamku miał się ukrywać podczas najazdu tatarskiego w 1241 r. Bolesław Wstydliwy.
Na terenie zamku znajduje się stanowisko jednego z endemitów pienińskich – pszonaka pienińskiego. To roślina należąca do rodziny kapustowatych. Ma wysokość 30–120 cm i promieniste, żółte, zebrane na szczycie łodygi w gęste grona kwiaty.
Zamek Dunajec w Niedzicy
W zamku odnaleziono, podobno tuż po II wojnie światowej, inkaskie kipu - pismo węzełkowe, mające zawierać informacje o ukrytym skarbie. Zamek „wystąpił” w wielu filmach, m.in. „Zemście”, „Zwariowanej nocy”, „Mazepie”, „Janosiku” i „Wakacjach z duchami”.
Zamek Tropsztyn
Na zamku w Tropsztynie w 1574 r. zasiedlili zbójnicy, okradający tratwy i łodzie płynące Dunajcem. Właściciele pobliskiego Rożnowa napadli na twierdzę, zabili rozbójników i zrujnowali zamek. W XVIII wieku potomek fundatorów zamku w Niedzicy – Sebastian Berzewiczy, wyjechał do Peru. Poślubił Inkaską Indiankę, z którą miał córkę – Uminę.
Zamek w Czchowie
W drugiej połowie XVIII w. w zachowanej do dziś wieży mieściło się więzienie. Zostało zlikwidowane po I rozbiorze Polski. Ruiny zamku w Czchowie są tematem jednej z litografii Macieja Bogusza Stęczyńskiego i rysunku Adama Gorczyńskiego.
Kasztel w Szymbarku
Według jednej z lokalnych legend, w jaskini znajdującej się pod kasztelem schowany jest skarb, a strzegą go przeraźliwe diabły. Inna głosi, że każda z czterech córek rycerza Gładysza herbu Gryf mieszkała w innej wierzy, a to z powodu odmienności charakterów.
Zamek w Dobczycach
Za czasów Kazimierza Wielkiego mury zamku miały od 5 do 9 m szerokości. Na zamku tym Jan Długosz nauczał dzieci Kazimierza Jagiellończyka - królewiczów Zygmunta, Aleksandra, Władysława, Fryderyka, Jana i Kazimierza.
